Fayoztepa tarixiy yodgorligiga amaliy mashg‘ulot uyushtirildi.

O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzuridagi Malaka oshirish markazi Surxondaryo viloyati mintaqaviy filiali Qashqadaryo va Surxondaryolik  imom-xatib va noiblardan iborat bo‘lgan 6-davra 1-guruh tinglovchilari 2025 yil 26-fevral kuni tushdan keyingi tadbirda Surxondaryo viloyatining tarixiy obidalaridan biri Fayoztepa tarixiy yodgorligiga amaliy mashg‘ulot uyushtirildi.

Fayoztepa tarixiy yodgorligi Termiz shahri yaqinidagi Eski Termiz shahar xarobalarining shimoli-gʻarbida, Qoratepa buddaviylik inshootlari majmuidan 1 km shimoli-sharqda, Termiz tumanining Muhammad Hakim Termiziy mahallasida joylashgan. Fayoztepaning ochilishi 1968-yilning bahorida choʻpon Absad Beknayev tomonidan mergeliy ohaktoshidan ishlangan budda sanamini koʻchma qum ustidan topib, Termiz oʻlkashunoslik muzeyiga topshirishidan boshlandi. Yodgorlik 1968—1976-yillarda arxeolog L. I. Albaum, 2004—2006-yillarda arxeolog T. Annayev boshchiligida toʻliq qazib ochilgan va ilmiy oʻrganilgan. Eramizning I—VII asrlarida buddaviylik monastiri vazifasini oʻtagan. Fayoztepa oʻrnidagi bu diniy markaz qadimda bu joydan topilgan yozuv namunalariga koʻra, Haya-Vihara yaʼni Otlilar monastiri deb atalgan.

Bu monastir meʼmoriy jihatdan ikki asosiy qismdan iborat boʻlgan. Monastirning janubi-gʻarbiy va shimoli-gʻarbiy tarafida uch qismli markaziy bino (maydoni 118.4x34 m) va undan shimolda, shimoli-sharqda buddaviylikning muqaddas inshootlaridan biri hisoblangan stupalar joylashgan katta hovlidan iborat boʻlgan. Majmuaning umumiy maydoni 1,5 ming m²ga yaqin.

Ibodatxona tarkibining asosiy qismlaridan biri — stupa boʻlib, u boshqa ibodatxonalardan farqli oʻlaroq, ibodatxona hovlisining markazida emas, balki uning tashqarisida, muqaddas sajdagoh bilan bir parallel chiziqda joylashgan. Ular oʻzaro hovli maydonini kesib oʻtgan gʻisht va mergeliy toshi toʻshalgan yoʻlakcha bilan bogʻlangan. Ibodatxonaning muqaddas sajdagohida Budda haykali\  joylashgan, sajdagoh devorlari rang-barang devoriy suratlar bilan bezatilgan. Devorlar osti boʻylab oʻz vaqtida budda haykallari (balandligi 4 m) qoʻyilgan. Koʻpchilik haykallar qizil rang bilan boʻyalgan, soʻng ustidan oltin suvi yurgizilgan. Sajdagoh  devorida qizil kiyimda Budda tasviri saqlangan. Uning 2 tomonidan yelkalariga yelkapoʻsh tashlagan uzun kiyimdagi 2 odam rasmi tushirilgan. Ulardan biri Buddaga qarab sajda qilmoqda. Sajdagohning sharqiy devorida ham qandaydir devoriy rasmlar izi koʻrinadi. Xonadagi suvoq parchalarida har xil odamlarning rasmlari uchraydi. 60 x 80 sm li sh bir suvoq parchasida Buddaga yuzlangan 2 ta erkakning rasmi topilgan. Har 2 shakl qiyofasiga koʻra, baqtriyalik Budda ixlosmandlari boʻlib, ularning Buddaga sajda qilish holati tasvirlangan. 

Ushbu xonada ganchkorlik haykal boʻlaklari koʻplab uchraydi. Hatto xonaning sharqiy devori ostida haykallar uchun pishiq gʻishtdan maxsus tag kursi qurilgan, uning usti esa mergeliy tosh parchalari bilan silliq qilib qoplangan. Haykallarning koʻpchiligi esa somon qoʻshilgan loydan yasalib, ularning sirtiga ganch qoplama berilgan. Haykallarning boshi maxsus qolipda quyilgan. Qoʻl va oyoqlari alohida yasalib, soʻng ular haykal tanasiga yopishtirilgan.

Amaliy mashg‘ulot davomida tinglovchilarga yodgorlik tarixi va uning qurilish uslubi  haqida atroflicha ma’lumot berildi. Bundan tashqari, inson ma’naviyatini yuksaltirishda mazkur tipdagi tarixiy yodgorliklar muhim ahamiyat kasb etishi, bu joylar odamlarning ruhiy poklanishi, jamiyatning ma’naviy va iqtisodiy taraqqiyotiga hissa qo‘shishi, shuningdek, bu joylarni asrab-avaylash va kelajak avlodga yetkazish muhim ekanligi aytib o‘tildi. Amaliy mashg‘ulot davomida tinglovchilar o‘zlarini qiziqtirgan savollarga atroflicha javob olishdi.